Tijelo luči određene hormone, odgovorne za sitost, apetit i taloženje masnih naslaga. Poremećeni nivo hormona leptina i grelina, takođe može da bude uzrok gojaznosti.
Gojaznost je, prema statističkim podacima, ozbiljan problem savremenog čovjeka, odnosno društva, jer iz njega proističu ozbiljna oboljenja i velika opasnost po zdravlje. Posebno je alarmantna gojaznost kod djece, a najzastupljenija je u urbanim sredinama.
Neumjerena i neizbalansirana ishrana, previše brze hrane i nedostatak fizičke aktivnosti, glavni su uzroci prekomjerne tjelesne težine. Međutim, tijelo luči i određene hormone, “odgovorne” za sitost i apetit, a njihov poremećeni nivo takođe može da bude uzrok gojaznosti.
Zašto do nje dolazi, objašnjava specijalista za ishranu prof. dr Jagoda Jorga sa Medicinskog fakulteta u Beogradu.
Višak kilograma i gojaznost predstavljaju hroničnu bolest koja nastaje zbog uvećanja masnog tkiva. To masno tkivo remeti lučenje hormona i nekih drugih biološki aktivnih supstanci. Ključni hormon, ali ne i jedini koji luči masno tkivo, jeste leptin, odgovoran za smanjenje apetita.
Zahvaljujući tom otkriću prije 17 godina, masno tkivo je, zapravo, postalo endokrina žlijezda. Svaka njegova masna ćelija luči između petnaest i dvadeset supstanci, poznatih kao adipocitokini, a one utiču na krvni pritisak, nivo šećera, ali i na neke druge procese bitne za normalno funkcionisanje organizma.
Da li adipocitokini utiču i na hormon leptin?
– Da, mijenjaju njegovu funkciju. Leptin, prirodni hormon koji stvaraju masne ćelije, suzbija apetit, ali kod negojaznih osoba. Otkako je otkriven, naučnici pokušavaju da ga upotrijebe za liječenje gojaznosti, jer djeluje na specifične centre u mozgu koji stvaraju ili blokiraju potrebu za hranom.
Kad leptin ne može da obuzda žudnju za hranom
U “komunikaciji” sa mozgom leptin šalje poruku da ima dovoljno masti, a kada se uveća masno tkivo raste i nivo ovog hormona. To je zato što leptin kontroliše skladištenje masnih naslaga, a kako ga ćelije odgovorne za skladištenje masti i stvaraju, ima ga više kod gojaznih osoba nego kod onih sa normalnom tjelesnom težinom.
Šta leptin još radi?
Leptin šalje signale u žlijezde sa unutrašnjim lučenjem da povećaju metabolizam za potrošnju suvišnih naslaga. Zapravo, pomaže mozgu da napravi ravnotežu između unosa i potrošnje hrane. Međutim, u ovom dijelu tog procesa dešava se nešto nepredviđeno, jer leptin ne postiže očekivani efekat kod gojaznih osoba. Iako ga ima u zavidnim količinama, on nije u stanju da obuzda apetit osobe koja žudi za hranom.
Poslije niskokaloričnih dijeta nivo leptina u krvi opada, a kako se smanji njegova koncentracija, tako se pojačava apetit i usporava metabolizam. Ovo je, ujedno, i objašnjenje zašto osobe koje su držale dijete, posebno one “urgentne” i radikalne, vrlo brzo nadoknade izgubljene kilograme. Smanjenje nivoa leptina u krvi pomaže da osoba odoli izazovu hrane.
Poslije gubitka tjelesne težine metabolizam postaje mnogo efikasniji, a organizmu je potrebno manje kalorija za funkcionisanje. Međutim, poslije drastičnih dijeta mozak postaje osetljiviji na određenu hranu, a određene regije koje nam “govore” šta ne treba da jedemo postaju manje aktivne i nisu u stanju da kontrolišu pojačani apetit.
Ima li leptin još neku funkciju?
Leptin ima uticaj na hormone koji utiču na insulin, hormone štitaste žlijezde, kao i na lučenje polnih hormona. Može da utiče na poremećaj ciklusa i neplodnost, što je karakteristično za gojazne osobe. Problem nastaje tako što se leptin luči, ali zbog viška kilograma dolazi do leptinske rezistencije, odnosno njegove neaktivnosti. Leptinska rezistencija kod gojaznih prepoznaje se i po tome što, iako je leptin “glavni dirigent” regulisanja apetita i sitosti, kod njih ne smanjuje apetit.
U čemu se razlikuje uloga leptina kod gojaznih i onih koji to nisu?
Istraživanja pokazuju da čak 75 odsto bijele populacije ima sklonost ka gojaznosti, ali ona ne mora da se ispolji kod svih. Ukoliko leptin pravilno prosljeđuje informacije mozgu o tome koliko u organizmu ima masti, suvišni kilogrami neće se gomilati, jer neće biti pojačane potrebe za kaloričnom hranom.
Izvor: lovesensa.rs
