„… Ako biste me upitali da li se među poznatim ženskim kompozitorima danas može pronaći ženski Bah, Hendl, Betoven ili Mocart, moja istinoljubivost bi me natjerala da odgovorim, ne! Da li je žena stvorila ijedno zaista veliko djelo? Moje neznanje me sprječava da kažem ne; ali, da se to ikada desilo, ovo pitanje bi bilo nepotrebno.“ – ovim riječima je čovjek po imenu Stiven S. Streton 1893. godine otvorio diskusiju engleske Kraljevske muzičke akademije o poziciji žena u muzici, a glavna tema bilo je pitanje koje se zaista više nije moglo ignorisati: Gdje su sve te žene? I zašto niko ne govori o njima?
Nažalost, vjerujem da ste i sami, čitajući ovaj tekst, uhvatili sebe u razmišljanju i pitali se znate li neku ženu kompozitorku, da li ste učili o njoj u školi ili slušali neko njeno djelo. Odgovor je možda ne, ali to što se o njima nije pisalo ili učilo ne znači da one ne postoje i da njihova djela nisu bitna za historiju muzike. I ne, one nisu Mocart, Bah ili Betoven. One su savršene verzije samih njih.
Kroz historiju…
Kada odlučite da otputujete kroz historiju, priznajte da nigdje u vašim mislima ne vidite nekog muškarca kako svira ili pjeva uspavljujući djecu, praveći kolače ili sjedeći oko okruglog niskog stola? Da, baš tako.Prvi kompozitori bile su upravo žene, koje su još u doba prahistorije stvarale pjesme usko povezane sa životnim ritualima (uspavanke za tek rođenu djecu, tužbalice za smrt ljudi u zajednici..). Prvi poznati i provjereni podaci o ženama i muzici u zapadnom svijetu javljaju se u doba antičke Grčke. Iz ovog doba potiču prvi slikovni prikazi muzičarki: žena iz visokih klasa koje su svirale lire, kao i robinja koje su svirale preteče današnjih klarineta i oboa.
Kada je reč o antičkim kompozitorima, naravno, teško je znati mnogo toga, budući da je jako malo muzike iz tog perioda sačuvano. Međutim, znajući da su u ovo vrijeme muzika i poezija išle ruku pod ruku (poezija se uvijek recitovala uz pratnju nekog instrumenta), za prvu poznatu kompozitorku uzima se čuvena Sapfo, koja je u njeno doba nosila čak i nadimak „desete muze“. Osim podatka da je rođena oko 630. godine p.n.e, o Sapfinom životu se zapravo vrlo malo zna. Postojeći fragmenti Sapfine poezije poznati su kao neki od najkvalitetnijih primjera antičke lirske poezije, ali nažalost, muzički dijelovi njenog stvaralaštva nisu ostali sačuvani.
Hildegarda
Prve sačuvane kompozicije jedne žene potiču iz XII vijeka, a njeno ime bilo je Hildegarda (iz Bingena). Uprkos tome što je cio svoj život provela u manastiru, Hildegarda je zapravo vodila izuzetno interesantan život: ne samo što je poznata kao prva zabilježena kompozitorka u zapadnoevropskoj historiji, ona se smatra i osnivačem njemačke prirodne historije (budući da se bavila herbologijom i holističkom medicinom, i za sobom ostavila više radova na tu temu), i tvorac je jezika koji je nazvala lingua ignota, sa posebnim izmišljenim pismom. Malo li je za nekoga ko se ne spominje? Uz sve to, još od najranijeg djetinjstva imala je vizije, koje su postajale sve intenzivnije kako su godine prolazile. Ove vizije Hildegarda je bilježila u svojim pjesmama, a svoju prvu knjigu je počela da piše zato što joj je „Bog tako naredio“. 
Hildegarda je za sobom ostavila ukupno 77 sakralnih kompozicija i prvi religiozni komad s muzikom na svijetu, pisane na njene sopstvene tekstove. Njene melodije su izlazile van standardnih uskih okvira crkvene muzike, i bile mnogo raspjevanije i bogatije od melodija drugih kompozitora. Takođe, pokazivala je izuzetan dar za razvijanje melodije iz jednog malog početnog motivskog nukleusa (nekoliko vijekova kasnije, ova tehnika će proslaviti Betovena), za razliku od svojih savremenika, koji su kompozicije stvarali šablonskim redanjem različitih muzičkih formula.
Devetnaesti vijek
U ovom „dobu žena“, tako opisanom zbog velikog broja (ali ne i dominacije) ženskih pijanista u Evropi, posebno se izdvajala muzičarka čiji je kompletan život proveden u krugu najvećih kompozitora i izvođača prve polovine 19. vijeka. Ona je Klara Šuman.
Kako je rođena u porodici muzičara, Klara je od malena bila predodređena da postane zvijezda. Otac, briljantni pijanista Fridrih Vik, od njenog najranijeg djetinjstva davao joj je časove klavira, violine, pjevanja, harmonije, teorije i kompozicije. Uz očevu podršku, Klari je bio dostupan kompletan koncertni repertoar onog doba, bez arbitrarnih podjela na „muške“ i „ženske“ kompozicije. Svoju pijanističku karijeru započela je sa 11 godina, a trajala je ukupno 63 godine; i već prije nego što je napunila 18, kao vrhunsku umjetnicu i izvođača su je proslavljali i o njoj pisali Šopen, Šuman i List. Iako se u mladosti interesovala za komponovanje i napisala nekoliko djela (balade, romanse, igre, pa čak i jedan koncert), po udaji za Roberta Šumana njene životne okolnosti su se promijenile: sa rođenjem osmoro dece, uz bolešljivog muža i stalna koncertna angažovanja, njeno komponovanje prestaje.
Bilo sa komponovanjem ili bez njega, Klara je bila važan faktor u svijetu klasične muzike do kraja života. Nastavila je da nastupa dugo poslije nesrećne muževljeve smrti, i kroz svoje koncerte aktivno je promovisala djela određenih kompozitora (Bramsa), a nije se ni libila da u privatnom životu bude žestoki i glasni protivnik kompozitora s čijim se idejama nije slagala (Lista, Vagnera).
Izvor: Festival.ba
