Iz prve ruke: Nusreta Đonlagić, profesor Prirodno-matematičkog fakulteta u Tuzli, „Super žena“, član brojnih međunarodnih asocijacija i mreža i projekata iz oblasti zaštite okoliša…
Već duže vrijeme razmišljam o tome, kuda to ide visoko obrazovanje, akademska zajednica, šta god to značilo, u BiH? Nažalost odgovora nemam od silnih apsurda i sve mi to više liči na „rješavanje kvadrature kruga“.
Cjeloživotno iskustvo i rad u visokoobrazovnom okruženju, pa i činjenica da kao iskusni poznavalac pomenute problematike rukovodim postupcima akreditacije naših najrenomiranijih univerziteta, kao Univerzitet u Sarajevu, Sveučilište u Mostaru, daje mi za pravo, a osjećam i obavezu, da o tome nešto kažem.
Konstatacija da je stanje u visokom obrazovanju u BiH, pa i TK haotično i da ga karakteriše sveopšti pad kvaliteta je opšte-poznata, ali valja to elaborirati, okupiti sve mozgove i autoritete u toj oblasti da bi se stanje popravilo i vratio dignitet ovoj, za razvoj društva, temeljnoj djelatnosti.
Prvo, za to treba postojati volja i želja same akademske zajednice. Istini za volju, ta ista akademska zajednica zapala je u stanje letargije i ćutanja. Oportunistički, jer je to najlakše, intelektualci i kvazi-intelektualci koji su se tu našli, prepuštaju svoju sudbinu i sudbinu visokog obrazovanja onima koji nisu dorasli niti kao autoriteti, niti imaju znanstvenog kapaciteta da upravljaju fakultetima i univerzitetima, pa i obrazovnim sektorom.
Znači, ako tražimo krivce za ovakvu situaciju, moramo prvo počistiti u svojim redovima i priznati da smo se i sami oportunistički često ponašali i urušavali temeljne principe visokog obrazovanja, a to je da se poštuju reference, kompetencije i hijerarhija kada su u pitanju naučna zvanja proistekla iz naučnih kompetencija.
Drugo, u upravljanju, ili menadžmentu visokoobrazovnih institucija ima previše politike, voluntarizma i premalo menadžerskih kompetencija i odgovornosti za upravljanje visokoobrazovnim institucijama i sistemima u koje društvo ulaže velika sredstva. Javna je tajna da politička zajednica bira te iste menadžere, te da su naši univerziteti ustvari, najčešće ekspoziture političkih lobija i „nezavisnih i autonomnih“ članova akademske zajednice, gdje ima previše politike a mnogo manje svih temeljnih akademskih vrijednosti.
Kada u akademskoj zajednici budemo u stanju rješiti odnose i birati najbolje među nama da nas predstavljaju i upravljaju visokoobrazovnim institucijama, onda ćemo biti u stanju oduprijeti se i pritiscima izvan akademske zajednice.
Zamjena teza i teorije zavjere su nam, mora se priznati, olakšanje za dušu i izgovor za sve naše neuspjehe i oportunizam.
Može se govoriti, i treba svakako, o pritiscima na akademsku zajednicu i javne univerzitete, ali i tu treba argumentovano braniti dignitet profesije, te reći da je misija javnih univerziteta da educiraju svoje stanovništvo. Danas je misija univerziteta takva da podrazumijeva kontinuiranu cjeloživotnu edukaciju, pa i prekvalifikacije i fleksibilnost u studijskim programima za sve nivoe i cikluse obrazovanja. Da li se uopšte sagledavaju kapaciteti i mogućnosti akademske zajednice da odgovori ovom zadatku i šta može i treba da učini akademska zajednica da se poboljša sveopšte stanje u ovom našem društvu?
Prije početka svake akademske godine određuju se upisne kvote “prema potrebama tržišta rada“. Kojeg tržišta rada? Tržišta rada koje se tumači prema spiskovima deficitarnih zanimanja ili evidencijama nezaposlenih. Upisna politika jedne zemlje ili kantona ne smije biti u skladu sa potrebama njemačkih bolnica i domova za stare i bauštela u Dubaiju i Dohi. Istovremeno, oni koji kreiraju tu i takvu upisnu politiku istovremeno daju dopuštenja za rad privatnih univerziteta koji educiraju iste studijske programe kao i javni univerziteti, za potrebe istog, nepostojećeg tržišta rada. Da li je to normalno? I u tome svemu nisu nimalo nevini ni akademci sa javnih univerziteta.
Jedno je sigurno, reforma visokog obrazovanja i uključivanje u evropski prostor visokog obrazovanja sigurno ne podrazumijeva ovakve procese. Strpljenje gube i oni koji su od svoje naobrazbe u životu nešto očekivali, ali i od takozvane bosanske Bolonje.
Nažalost, nema odgovornosti, niti želje da se procesi u obrazovnom sektoru, pa i visokom, stave u okvir u kojem oni funkcioniraju u razvijenijim društvima, koja nisu tako daleko od nas, i koja dobro znaju da ako se želi uništiti prosperitet nekog naroda, onda se uništi obrazovni sistem.
Pitam se, zar smo baš toliki mazohisti?
Autor: Nusreta Đonlagić
